Εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα, διαφορετικά τεστ νοημοσύνης χρησιμοποιούνται για να μετρήσουν την ανθρώπινη ευφυΐα. Ωστόσο, στις ημέρες μας κανένα από τα αναρίθμητα IQ test που κυκλοφορούν δεν είναι τόσο αξιόπιστα όσο ίσως πιστεύαμε. Πλήθος από διακεκριμένες έρευνες αναφέρουν ότι οι περισσότερες μετρήσεις της ευφυΐας του ατόμου είναι παραπλανητικές και δεν αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τη νοημοσύνη του.
Τα τεστ νοημοσύνης
Υπάρχουν πολλοί και εντελώς διαφορετικοί τρόποι καταμέτρησης της ανθρώπινης ευφυΐας. Τα πιο φερέγγυα τεστ νοημοσύνης, όπως το Stanford-Binet test, χρησιμοποιούνται από κλινικούς ψυχολόγους κυρίως για διαγνωστικούς σκοπούς.
Το περιεχόμενό τους παραμένει μυστικό και δεν είναι τυποποιημένα, καθώς αλλάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το τελικό σκορ που δίνεται για όποιον συμμετέχει είναι σχετικό, και αναπροσαρμόζεται με βάση την απόδοση ατόμων της ίδιας ηλικίας.
Η Mensa
Φυσικά, υπάρχουν και τα τεστ νοημοσύνης της Mensa, όπως το FRT Form A (Figure Reasoning Test), που αναθεωρούνται και ενημερώνονται τακτικά από εκπαιδευμένους επαγγελματίες σε συγκεκριμένες συνθήκες.
Η Mensa είναι ένας διεθνής οργανισμός μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που έχει επίσημο εκπρόσωπο και στην Ελλάδα.
Για να γίνει κάποιος μέλος της πρέπει να έχει δείκτη νοημοσύνης (I.Q. - Intelligence Quotient) που να τον κατατάσσει στο ανώτερο 2% του ανθρώπινου πληθυσμού.
Πρέπει το I.Q του ατόμου να είναι μεγαλύτερο ή ίσο του 132 της κλίμακας Stanford-Binet (Στάνφορντ-Μπινέ) και του 131 της κλίμακας Wechsler (Βέξλερ).
Ένα άτομο με IQ άνω των 140 θεωρείται ιδιοφυΐα. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το IQ του Αϊνστάιν ήταν 160+, αν και δεν είναι σαφές σε τι βασίζεται αυτή η εκτίμηση, πέραν του ότι το τμήμα που ευθύνεται για τα μαθηματικά ήταν ασυνήθιστα μεγάλο στον εγκέφαλο του.
Τα τυποποιημένα IQ test
Παρ' όλα αυτά, τα περισσότερα IQ test που κυκλοφορούν κατά κόρον στο ίντερνετ- και όχι μόνο- δεν αποτελούν μια φερέγγυα μέθοδος μέτρησης της ευφυΐας μας. Ο βασικότερος λόγος είναι ότι η ανθρώπινη νοημοσύνη είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και πολύπλευρη.
Επιπλέον, η νοημοσύνη μας δεν είναι σταθερή, καθώς όλοι γινόμαστε πιο έξυπνοι ή πιο "χαζοί" κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Σε αυτό συμβάλλουν οι εμπειρίες, η μόρφωση, αλλά και η έλλειψή τους.
Μάλιστα, μια πρόσφατη μελέτη η οποία δημοσιεύεται στο New Scientist αναφέρει ότι υπάρχει σταδιακή μείωση στο IQ ανθρώπων σε ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Αγγλία, η Αυστραλία, και η Ολλανδία.
Έτσι, δεν είναι λίγες οι διακεκριμένες έρευνες που έχουν καταρρίψει επιστημονικά τον μύθο του "δείκτη νοημοσύνης" και επικρίνουν την αξιοπιστία των περισσοτέρων μετρήσεων της ευφυΐας του ατόμου.
Οι έρευνες για τα τεστ νοημοσύνης
H μεγαλύτερη έρευνα για τα τεστ νοημοσύνης διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Οντάριο στον Καναδά. Κατέληξε πως η μέτρηση του δείκτη νοημοσύνης με κάποιο τυποποιημένο και πάγιο IQ test είναι άκρως παραπλανητική.
Τα ευρήματα της μελέτης που έγινε σε περισσότερους από 100.000 συμμετέχοντες όλων των ηλικιών από όλο τον κόσμο δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Neuron.
Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν 12 τεστ νοημοσύνης σχετικά με τη μνήμη, τη λογική σκέψη, και την εστίαση προσοχής και σχεδιασμού. Όπως επίσης και εμπειρίες σχετικά με τις συνήθειές και το παρελθόν τους.
Η σύνθετη ανθρώπινη νοημοσύνη
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως όταν αναφερόμαστε στο IQ, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μια ευρεία γκάμα νοητικών ικανοτήτων.
Ωστόσο, οι καθηγητές της εφαρμοσμένης ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οντάριο θεωρούν ότι τα καθιερωμένα IQ test μετρούν ένα περιορισμένο πεδίο της ιδιαίτερα σύνθετης ανθρώπινης νοημοσύνης.
Ως επί το πλείστον, επικεντρώνονται στην ικανότητα για αφηρημένους συλλογισμούς, στην φωτογραφική απομνημόνευση, και την ταχύτητα της εκμάθησης.
Σε κάθε περίπτωση, οι αποκλίσεις της απόδοσης στα τεστ νοημοσύνης πρέπει να εξηγηθούν, μετρώντας τρία κρίσιμα και σύνθετα χαρακτηριστικά. Αυτά είναι η λογική σκέψη, η γλωσσική επάρκεια, και εν μέρει η βραχυπρόθεσμη μνήμη.
Όμως, ένα ευφυές άτομο μπορεί να είναι καλό σε έναν από αυτούς τους τομείς, αλλά είναι εξίσου πιθανό να έχει πολύ κακές επιδόσεις στα άλλα δύο.
Επιπλέον, τα IQ test δεν είναι σε θέση να μετρήσουν άλλες εξίσου σημαντικές νοητικές ικανότητες. Για παράδειγμα, η λήψη σημαντικών αποφάσεων σε πραγματικές συνθήκες. Όπως επίσης η "διαισθητική" ικανότητα σκέψης που εξασφαλίζει την κοινωνική επιτυχία σε ευαίσθητα αλλά όχι κατ' ανάγκη ευφυή άτομα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας παρείχαν επίσης πληθώρα νέων πληροφοριών. Οι περισσότερες αφορούσαν τον τρόπο με τον οποίο παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, και η τάση να παίζουμε παιχνίδια στον υπολογιστή, επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου μας.
Μεταξύ άλλων, οι επιστήμονες που διεξήγαγαν την έρευνα ανέφεραν ότι οι άνθρωποι που έπαιζαν τακτικά παιχνίδια ηλεκτρονικών υπολογιστών είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις, τόσο στη λογική σκέψη, όσο και στη βραχυπρόθεσμη μνήμη.
Οι καπνιστές είχαν κακή απόδοση στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τους λεκτικούς παράγοντες. Τέλος, όσοι υπέφεραν από άγχος είχαν κακές επιδόσεις στον γενικότερο παράγοντα της μνήμης.
Ο υψηλός δείκτης νοημοσύνης
Όπως υποστηρίζουν επιστήμονες της παιδαγωγικής ψυχολογίας στο Harvard Graduate School, κάθε άνθρωπος με υψηλό δείκτη νοημοσύνης έχει ασφαλώς κάποια πλεονεκτήματα. Αυτό όμως δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι πρόκειται για ένα πραγματικά ευφυές άτομο.
Μάλιστα, παρομοιάζουν τον υψηλό δείκτης νοημοσύνης με το υψηλό ανάστημα σε έναν καλαθοσφαιριστή. Ασφαλώς τον βοηθάει το ύψος στο παιχνίδι, αλλά αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό.
Καθηγητές της γνωσιακής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Πλίμουθ στη Μ. Βρετανία θεωρούν ότι το IQ test είναι περισσότερο ένας τρόπος διάγνωσης τυχόν νοητικής καθυστέρησης και όχι μια πραγματική μέθοδος αξιολόγησης κάποιων εξαιρετικών νοητικών ικανοτήτων.
Όπως αναφέρουν, όλα τα τεστ νοημοσύνης επινοήθηκαν σύμφωνα με τις κοινωνικές ανάγκες και τις ιδεολογικές προκαταλήψεις της αμερικανικής κυρίως κοινωνίας. Αυτά αργότερα μεταφέρθηκαν και στην Ευρώπη.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα IQ test?
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψη σας για τα IQ test και κατά πόσο θεωρείτε ότι είναι αξιόπιστα και αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τη νοημοσύνη μας, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.