Ως γνωστόν, το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν περιέχει τις καρκινογόνες ουσίες που υπάρχουν στο παραδοσιακό τσιγάρο. Ωστόσο, νέες κλινικές μελέτες δείχνουν ότι το άτμισμα ενδέχεται να μην είναι τόσο ακίνδυνο όσο νομίζουμε. Στο άρθρο θα δούμε γιατί τα συστατικά που περιέχονται στο ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν χαρακτηρίζονται ως απολύτως ασφαλή, και τι πρέπει να κάνουμε για να μειώσουμε τους κινδύνους που υπάρχουν.
Αν ενδιαφέρεστε για το ηλεκτρονικό τσιγάρο σαν ένα τρόπο για να κόψετε το κάπνισμα, δείτε τον οδηγό μας:
Ο ρόλος της νικοτίνης
Οι περισσότεροι από εμάς, (συμπεριλαμβανομένων και ημών, καθότι είμαστε ατμιστές), είμαστε σχεδόν πεπεισμένοι ότι με το ηλεκτρονικό τσιγάρο ο κίνδυνος του καρκίνου που προκαλούν τα παραδοσιακά τσιγάρα έχει εξαλειφθεί, καθώς δεν υπάρχουν όλες αυτές οι βλαβερές ουσίες, παρά μόνο η εθιστική νικοτίνη.
Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι από τις χιλιάδες χημικές ουσίες του παραδοσιακού τσιγάρου, έχει ανακαλυφθεί ότι τουλάχιστον εβδομήντα εξ αυτών μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο.
Όμως, νέες μελέτες δυστυχώς παρέχουν ενδείξεις ότι η εισπνεόμενη νικοτίνη στο ηλεκτρονικό τσιγάρο, και κάποια χημικά υποπροϊόντα της, μπορεί να "πυροδοτήσουν" καρκίνο μέσω γενετικών μεταλλάξεων.
Ζημιά στο DNA
Πρόκειται για τις πρώτες ανησυχητικές ενδείξεις που προκύπτουν από έρευνες Αμερικάνικων και Ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, καθώς αναφέρεται ότι η νικοτίνη στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να κάνει ζημιά στο DNA, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρκίνο.
Αυτός είναι ένας από τους λόγους που κάνουν πολλούς επιστήμονες ακόμη περισσότερο επιφυλακτικούς στη διαβεβαίωση ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι ασφαλές, και κατά πόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους ανθρώπους χωρίς μακροπρόθεσμες επιβλαβείς συνέπειες.
Σκλήρυνση των αρτηριών
Μια άλλη μελέτη με επικεφαλής τον καθηγητή Μάγκνους Λούντμπεκ του ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα του πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, δείχνει για πρώτη φορά ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο με νικοτίνη προκαλεί και σκλήρυνση των αρτηριών του ατμιστή.
Η σκλήρυνση αυτή είναι γνωστό ότι σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό αργότερα στη ζωή.
Η κλινική μελέτη έγινε σε 15 άτομα με μέση ηλικία 26 ετών, που έκαναν χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου με ή χωρίς νικοτίνη επί 30 λεπτά. Στη συνέχεια ελέγχθηκαν η αρτηριακή πίεση, ο καρδιακός παλμός και η κατάσταση των αρτηριών τους.
Διαπιστώθηκε ότι όσοι είχαν ατμίσει τσιγάρο με νικοτίνη, είχαν αυξηθεί σημαντικά τόσο η πίεση όσο και οι παλμοί της καρδιάς τους, ενώ είχε περίπου τριπλασιαστεί η αρτηριακή ακαμψία, σε σχέση με όσους είχαν ατμίσει τσιγάρο χωρίς νικοτίνη.
Ο αντίλογος
Ωστόσο, υπάρχει και εντελώς διαφορετική επιστημονική άποψη. Προέρχεται από καθηγητές των πανεπιστημίων Queen Mary και King's College του Λονδίνου.
Πρόκειται για αναθεώρηση που ανατέθηκε από τον επίσημο φορέα της υγείας στην Αγγλία (PHE), με επικεφαλής τον καθηγητή Ann McNeill, και επιβεβαιώνεται η προηγούμενη επίσημη αναφορά ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι κατά 95% λιγότερο βλαπτικό.
Μεταξύ των άλλων αναφέρεται ότι το θέμα της νικοτίνης στο ηλεκτρονικό τσιγάρο αφορά άλλον έναν από τους πολλούς ψευτο-συναγερμούς, οι οποίοι μπορούν να αποτρέψουν τους ανθρώπους να στραφούν από το κάπνισμα στο άτμισμα, και να χάσουν έτσι τα οφέλη αυτής της αλλαγής στη συνήθεια τους.
"Η καλύτερη εκτίμηση έως τώρα είναι ότι το άτμισμα, στη χειρότερη περίπτωση, έχει μόνο το 5% των κινδύνων του καπνίσματος", ανέφεραν οι καθηγητές του Βρετανικού πανεπιστημίου.
Έτσι λοιπόν, η μεγάλη εικόνα είναι ότι δεν πρέπει να αγχωθούμε στο κατά πόσο από μόνη της η νικοτίνη είναι καρκινογόνος, καθώς δεν έχει προκύψει ποτέ κάτι τέτοιο ούτε με το κανονικό τσιγάρο.
Όπως αναφέρεται, θα απαιτηθεί αρκετός χρόνος έως ότου η ιατρική κοινότητα συμφωνήσει σε μια ετυμηγορία. Άλλωστε υπάρχει και το άτμισμα χωρίς καθόλου νικοτίνη, που έτσι και αλλιώς, για τους περισσότερους πρώην καπνιστές, η σταδιακή μείωση της θα πρέπει να είναι ο κύριος στόχος.
Οι έρευνες στις ΗΠΑ
Παρ' όλα αυτά, οι πανεπιστημιακοί ερευνητές πέρα από τον Ατλαντικό, φαίνεται ότι δεν θα αφήσουν σε ησυχία εμάς τους ατμιστές. Αυτό προκύπτει από μελέτη που διεξήχθη από το UNC School of Medicine (Πανεπιστήμιο Ιατρικής της Βόρειας Καρολίνας).
Προβλήματα και χωρίς νικοτίνη
Η έρευνα ανακάλυψε πως το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να προκαλέσει τόσο τις ίδιες θανατηφόρες ανοσολογικές αποκρίσεις που προκαλεί και το κανονικό τσιγάρο, όσο και δικές του, μοναδικές αποκρίσεις, με κυριότερες τις βλάβες στο ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα κι αν εισπνέουμε απλό, καθαρό ατμό, με μηδενική ποσότητα νικοτίνης.
Σύμφωνα με τον δρα Pushan Jani, πνευμονολόγο στο Νοσοκομείο Memorial Hermann, στο Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας, το άτμισμα με ή χωρίς νικοτίνη, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στους πνεύμονες.
Η θέρμανση μετάλλων και υγρών
Ερευνητές και πνευμονολόγοι στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια αναφέρουν στην μελέτη ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο παράγει αεροζόλ με τη θέρμανση ενός υγρού που περιέχει έναν διαλύτη.
Τόσο το υγρό, όσο και ο διαλύτης, μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στους πνεύμονες, καθώς λόγω της θέρμανσης, εμπλέκονται και τα μέταλλα, τα οποία δημιουργούν μεταλλικά νανοσωματίδια που εναποτίθενται στον πνεύμονα προκαλώντας τοξικότητα, ενώ ταυτόχρονα εισχωρούν και στην κυκλοφορία του αίματος.
Ένα από τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται για να θερμάνουν το υγρό, είναι ο κασσίτερος, ο οποίος έχει αποδειχθεί ότι είναι κυτταροτοξικός, δηλαδή σκοτώνει τα κύτταρα του πνεύμονα.
Επίσης ένα από αυτά τα υγρά είναι η προπυλενογλυκόλη, η οποία όταν θερμανθεί, όπως γίνεται στην περίπτωση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, μετατρέπεται σε προπυλενοξείδιο, ένα καρκινογόνο που ανήκει στην ομάδα 2Β.
Ένα άλλο ενοχοποιημένο υγρό είναι η ακρολεΐνη, η οποία ερεθίζει την άνω αναπνευστική οδό και αυξάνει την αντίσταση των αεραγωγών, προκαλώντας άσθμα.
Οι έρευνες στην Ευρώπη
Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, υπάρχουν και αντίστοιχες πανεπιστημιακές έρευνες στην Ευρώπη, αλλά και μελέτες από Έλληνες καθηγητές.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Κωνσταντίνο Βαρδαβά, στο κέντρο έρευνας καπνίσματος του πανεπιστήμιου Harvard, διαπίστωσαν ότι όλα τα υγρά περιέχουν τουλάχιστον μια ερεθιστική χημική ουσία, που μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα υγρών αναπλήρωσης σε μια ποικιλία γεύσεων με νικοτίνη, στις δημοφιλέστερες εμπορικές μάρκες ηλεκτρονικών τσιγάρων που κυκλοφορούν στην αγορά.
Μεταξύ άλλων, εντοπίστηκαν μεθυλ-κυκλοπενταλονόνη (στο 26% των δειγμάτων) και μενθόλη (43% των δειγμάτων), που όταν τις εισπνέουμε μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα αλλεργίας και άσθματος, ή δυσκολίες και ερεθισμό στο αναπνευστικό σύστημα.
Παραβιάζεται ο κανονισμός της Ε.Ε.
Η διαπίστωση αυτή, σύμφωνα με τον Έλληνα καθηγητή, σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα τα ηλεκτρονικά τσιγάρα να παραβιάζουν τον Κανονισμό της Ε.Ε. που λέει πώς τα υγρά αναπλήρωσης δεν πρέπει να περιέχουν ουσίες επικίνδυνες για την υγεία.
Τι πρέπει να κάνουμε για να μειώσουμε τον κινδυνο
Σύμφωνα με τον δρ Ρόμπερτ Τζάκλερ, καθηγητή ωτορινολαρυγγολογίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, η γεύση που είναι από τα μεγαλύτερα εμπορικά ατού στο άτμισμα, μπορεί να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερες βλάβες στον οργανισμό σε συνδυασμό με όσα είδαμε προηγουμένως.
"Γνωρίζουμε πως σε συγκεκριμένες βιομηχανικές συνθήκες όπου παράγονται αυτές οι γεύσεις, είναι αρκετά επικίνδυνες αν εισπνευστούν".
"Υπάρχει μία τεράστια βιομηχανία που παράγει γεύσεις, και μιλάμε για χημικά που είναι αρκετά ασφαλή όταν τρώγονται και εκτίθενται στην πεπτική οδό, αλλά με τους πνεύμονες τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά", αναφέρει στην μελέτη ο καθηγητής.
Σύμφωνα με άλλη έρευνα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ουσίες όπως το διακετύλιο, η ακετοΐνη και η πεντανοδιόνη, που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη γεύσεων ή οσμών στο ηλεκτρονικό τσιγάρο, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες και ευθύνονται για μια σοβαρή νόσο γνωστή και ως "Πνεύμονας Ποπ-Κορν".
Έτσι λοιπόν αν θέλουμε να μειώσουμε τους κινδύνους πρέπει να σταματήσουμε εντελώς τις γλυκές και φρουτώδεις γεύσεις, αποφεύγοντας ει δυνατόν όλα εκείνα τα υγρά που είναι σκουρόχρωμα, και δεν είναι άχρωμα και διαυγή.
Όσο πιο έντονη είναι η γεύση τόσο περισσότερες δυνητικά τοξικές αλδεΰδες παράγονται. Σήμερα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κυκλοφορούν σχεδόν 8.000 διαφορετικές γεύσεις ηλεκτρονικών τσιγάρων, μερικές από τις οποίες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στους εφήβους και στους νέους.
Επιπλέον, επιβάλλεται να αποφεύγουμε άγνωστες εταιρείες, είτε σε ότι αφορά υγρά, είτε στις συσκευές ηλεκτρονικού τσιγάρου, και τα λεγόμενα "mods". Παρότι τέτοιες αγορές είναι ελκυστικές λόγω του αρκετά φθηνότερου κόστους, ωστόσο, ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία μας.
Σε ότι αφορά την νικοτίνη, είναι σημαντικό να μην προχωρήσουμε στην μείωση της πολύ γρήγορα, αλλά σταδιακά. Αν προσπαθήσουμε να την κόψουμε τελείως σε μερικούς μήνες, πιθανότατα θα αποτύχουμε, και υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να καταλήξουμε ξανά στο κάπνισμα.
Υπάρχει κίνδυνος με το ηλεκτρονικό τσιγάρο?
Δεν χωρά αμφιβολία ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο ενέχει πολύ μικρότερους κίνδυνους από το παραδοσιακό. Αλλά όσο περνάει ο καιρός αυτό δεν είναι τόσο ξεκάθαρο όπως είδαμε, και θα απαιτηθούν ακόμη πολλές έρευνες.
Όμως, μην ξεχνάμε ότι τα δύο τρίτα των μακροχρόνιων καπνιστών είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, εν είδει μάστιγας, λόγω του καπνού και της πίσσας, και όχι μόνο.
Αν μη τι άλλο, με το άτμισμα κάναμε ένα τεράστιο βήμα για να απαλλάξουμε οριστικά τον οργανισμό μας από όλες αυτές τις αποδεδειγμένα καρκινογόνες ουσίες με τις θανατηφόρες συνέπειες τους, και όλοι θέλουμε να ελπίζουμε ότι δεν θα μας προκύψουν άλλες με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Αν σας γεννήθηκαν απορίες ή θέλετε να μοιραστείτε την δικιά σας άποψη για το θέμα, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.