Όλοι γνωρίζουμε ότι καμία άλλη γιορτή, θρησκευτική, πολιτιστική, ή εθνική, δεν είναι τόσο δημοφιλής όσο τα Χριστούγεννα. Ωστόσο, παρότι η γέννηση του Χριστού θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία όλης την ανθρωπότητας, δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ή ένδειξη ότι γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου. Δείτε πότε και πώς αποφάσισε η εκκλησία της Ρώμης να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα τη συγκεκριμένη ημερομηνία.
Γεννήθηκε ο Ιησούς στις 25 Δεκεμβρίου?
Η επικρατούσα άποψη, σύμφωνα με τους ιστορικούς, είναι πως ο Ιησούς Χριστός δεν γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου. Η Αγία Γραφή είναι σχεδόν η μόνη πηγή από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για τη γέννηση και τη ζωή του Χριστού.
Παρότι δεν αναφέρει ημερομηνία στα κείμενά της, παρά μόνο ότι ο Ιησούς γεννήθηκε τα μεσάνυχτα, ωστόσο, υπάρχουν αρκετά αντικρουόμενα στοιχεία.
Παρ' όλα αυτά, θα βρούμε σύντομες και γενικές αναφορές στο πρόσωπο του Ιησού από συγγραφείς του 1ου μ.Χ. αιώνα. Οι πιο γνωστοί είναι ο Ειρηναίος, Τερτυλλιανός, Ιώσηπος, Τάκιτος, Πλίνιος ο νεότερος, και ο Σουητώνιος.
H εκτενέστερη αναφορά είναι αυτή του Ιώσηπου, περίπου 6-7 παράγραφοι. Όλοι αυτοί οι συγγραφείς δεν γνώρισαν ποτέ τον Ιησού, αλλά άκουσαν γι' αυτόν και τον αναφέρουν ως υπαρκτό πρόσωπο.
Τα κείμενα των δύο Ευαγγελιστών
Από τους τέσσερις Ευαγγελιστές, οι δύο μόνο αναφέρονται στη γέννηση του Χριστού: O Ματθαίος, που θεωρείται ότι ήταν μαθητής του Ιησού και τον γνώρισε. Επίσης, και ο Λουκάς, που ήταν γιατρός και φίλος του Αποστόλου Παύλου.
Τα κείμενα του Ματθαίου και του Λουκά, παρότι αναφέρουν τη γέννηση του Ιησού, ωστόσο, περιγράφουν διαφορετικά περιστατικά. Συμπίπτουν μόνο στο ότι γεννήθηκε στη Βηθλεέμ επί των ημερών του βασιλιά Ηρώδη.
Ο Ματθαίος αναφέρει ότι μετά τη γέννηση του Ιησού, ο Ιωσήφ και η Μαρία, ακολουθώντας το λαμπερό άστρο, εγκατέλειψαν τη Ναζαρέτ και πήγαν στη Βηθλεέμ. Κατόπιν αναφέρει ότι διέφυγαν στην Αίγυπτο.
Στα κείμενα του ο Ευαγγελιστής αφιερώνει και μερικές παραγράφους στους τρεις μάγους από την Ανατολή, στη σφαγή των νεογέννητων στη Βηθλεέμ, και στον θάνατο του Ηρώδη.
Στην αφήγηση του Ματθαίου, μετά από την επάνοδο όλης της οικογένειας του Ιησού από την Αίγυπτο στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, υπάρχει απόλυτο κενό. Ξανασυναντάμε τον Ιησού μόνο όταν είναι περίπου τριάντα ετών, και όταν πήγε στον Ιορδάνη για να τον βαπτίσει ο Ιωάννης.
Ο Λουκάς αναφέρει τη φάτνη, τους ποιμένες, και τις στρατιές των αγγέλων που ψάλλουν το "δόξα εν υψίστοις Θεώ". Σε αντίθεση με τον Ματθαίο, δεν κάνει καμία αναφορά για το λαμπερό άστρο και τους τρεις μάγους. Επιπλέον, δεν αναφέρει καθόλου τη σφαγή των βρεφών από τον Ηρώδη.
Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με πολλούς θεολόγους, ο πιθανότερος μήνας γέννησής του Χριστού θεωρείται ότι είναι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 7 π.Χ. Εκείνη την περίοδο πράγματι υπήρξαν οι σύνοδοι Δία-Κρόνου, οι οποίοι έλαμπαν στον έναστρο ουρανό ταυτόχρονα.
Έτσι, προκύπτει το εύλογο ερώτημα, πώς καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως η ημέρα που γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα?
Οι επικρατούσες θεωρίες
Τον 3ο αιώνα, οι πρώτοι Χριστιανοί ήθελαν να γιορτάσουν τη γέννηση του Ιησού, αλλά
δεν ήξεραν πότε ήταν. Έτσι, υπάρχουν δύο θεωρίες για το πώς προέκυψε η 25η Δεκεμβρίου, οι οποίες βασίζονται σε καθαρά θεολογική σκέψη, και όχι σε ιστορικά κείμενα.
Η ιστορία της δημιουργίας
Στην πρώτη θεωρία, οι πιστοί είδαν τον Ιησού ως τον "Νέο Αδάμ", που γεννήθηκε για να λυτρώσει τον κόσμο από τις αμαρτίες που διέπραξε ο Αδάμ στον Κήπο της Εδέμ.
Έτσι, θεώρησαν την 25η Μαρτίου ως μια καλή ημερομηνία για τα γενέθλια του Ιησού, γιατί αυτή ήταν η πρώτη μέρα της άνοιξης, που συνδέθηκε παραδοσιακά με τον Αδάμ και την ιστορία της δημιουργίας.
Ωστόσο, ένας Νοτιοαφρικανός μελετητής, ο Sextus Julius Africanus, πρότεινε ότι η 25η Μαρτίου θα πρέπει να σηματοδοτήσει την ημερομηνία της σύλληψης του Ιησού, καθώς τότε έγινε η σύλληψη και η ανάπτυξη του εμβρύου στη μήτρα.
Ως εκ τούτου, μετά από εννέα μήνες εγκυμοσύνης, η γέννησή θα ήταν πιο λογικό να αναμένεται περί τις 25 Δεκεμβρίου.
Στα πλαίσια αυτών των θεολογικών επιχειρημάτων, υπάρχει και μια άλλη θεωρία για το πώς προέκυψε η 25η Δεκεμβρίου. Ακούγεται ίσως παράξενο, αλλά το κλειδί για τη γέννηση του Ιησού μπορεί να έγκειται στη χρονολόγηση του θανάτου του το Πάσχα.
Περίπου το 200 μ.Χ., ο Τερτυλλιανός της Καρχηδόνας υπολόγισε ότι η ημέρα της σταύρωσης, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ισοδυναμούσε με τις 25 Μαρτίου στο ρωμαϊκό (ηλιακό) ημερολόγιο. Στην ουσία, είναι εννέα μήνες πριν από τις 25 Δεκεμβρίου.
Έτσι, βάσει μια αρχαίας εβραϊκής παράδοσης που καταγράφεται στο Ταλμούδ, ο Ιησούς θεωρείται ότι έχει συλληφθεί και σταυρωθεί την ίδια ημέρα του έτους. Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή, γεννήθηκε ακριβώς εννέα μήνες αργότερα, στις 25 Δεκεμβρίου.
Αυτή η άποψη προτάθηκε για πρώτη φορά στον σύγχρονο κόσμο από τον Γάλλο επιστήμονα Louis Duchesne στις αρχές του 20ου αιώνα. Αναπτύχθηκε πλήρως από τον Αμερικανό Thomas Talley τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, σίγουρα δεν ήταν οι πρώτοι που σημείωσαν μια σχέση μεταξύ της παραδοσιακής ημερομηνίας του θανάτου του Ιησού και της γέννησής του. Πρόσφατα υποστήριξε αυτές τις δύο θεωρίες στο BBC, και ο έγκριτος ιστορικός Diarmaid MacCulloch.
Η Ρωμαϊκή εκκλησία και η ειδωλολατρία
Η πιο αμφιλεγόμενη θεωρία για την προέλευση της ημερομηνίας των Χριστουγέννων που δεν βασίζεται στη θεολογική σκέψη, καθώς ακούγεται μόνο από ακαδημαϊκούς κύκλους, είναι ότι δανείστηκε από τις ειδωλολατρικές γιορτές.
Ωστόσο, παρότι δεν είναι λίγοι αυτοί που την υποστηρίζουν με θέρμη, υπάρχουν ασυνέπειες με αυτή τη δημοφιλή θεωρία, όπως αναγνωρίζουν πολλοί επιστήμονες.
Η πρώτη χριστιανική Εκκλησία δεν γιόρταζε τα γενέθλια του Ιησού. Αυτό έγινε μόλις τον 4ο αιώνα, λόγω των ειδωλολατρικών εορτών διαφόρων χωρών.
Οι γιορτές
Κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, 21-22 Δεκεμβρίου, υπήρχαν μεγάλες γιορτές για τους Έλληνες, Αιγύπτιους, Βαβυλώνιους, Πέρσες, Μεσοποτάμιους, Ινδούς, και Ρωμαίους.
Αυτήν την περίοδο στην οποία εμφανίζεται η μικρότερη μέρα και η μεγαλύτερη νύχτα, γιόρταζαν τη γέννηση του Ηλίου. Θεωρούσαν σημαντική την περίοδο όπου η μικρότερη ημέρα του χρόνου αρχίζει σταδιακά να μεγαλώνει.
Δεδομένου ότι ο ήλιος έπαιζε σπουδαίο ρόλο στη ζωή τους, τον λάτρευαν σαν θεό. Στην Ρωμαϊκή εποχή ο επίσημος θεός του ήλιου και προστάτης της αυτοκρατορίας και των στρατιωτών, ήταν ο Sol Invictus.
Παρότι η συζήτηση γύρω από τις 25 Δεκεμβρίου προηγήθηκε της υιοθέτησης του Χριστιανισμού από τη Ρώμη, ωστόσο, υπήρξε η άποψη ότι η ρωμαϊκή εκκλησία απλά αντικατέστησε τον θεό του ήλιου με τον Ιησού, ως το νέο "φως του κόσμου".
Με αυτόν τον τρόπο, η μετάβαση θα γινόταν πολύ πιο ομαλά, και ο κόσμος θα συνέχιζε να χαίρεται με τις γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου, διατηρώντας τα έθιμα του. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, για παράδειγμα, έχει συνδεθεί με τις κέλτικες παγανιστικές πρακτικές (Druidic).
Μέσω αυτής της τακτικής, πολλοί θεωρούν ότι η εκκλησία επιδίωκε την εξάπλωση του Χριστιανισμού ως επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι Χριστιανοί υιοθετούσαν παγανιστικά πανηγύρια τον 3ο αιώνα. Επομένως, φαίνεται απίθανο ότι η ημερομηνία επιλέχθηκε απλά για να αντιστοιχεί σε παγανιστικά ηλιακά φεστιβάλ.
Σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες, η ημερομηνία μπορεί να προέρχεται περισσότερο από τον Ιουδαϊσμό και από τον θάνατο του Ιησού το Πάσχα, παρά από τον παγανισμό.
Επιπλέον, και από την ραβινική αντίληψη ότι θα μπορούσαν να αναμένονται μεγάλα πράγματα, ξανά και ξανά, την ίδια εποχή του χρόνου, σύμφωνα με ακαδημαϊκούς του Yale.
Τα Χριστούγεννα ως επίσημη γιορτή
Στα τέλη του 3ου - αρχές 4ου αιώνα - οι εκκλησιαστικοί ηγέτες αποφάσισαν να τοποθετήσουν οριστικά τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου. Αυτό πιθανότατα έγινε για κοινωνικούς και πολιτιστικούς λόγους, και όχι θεολογικούς.
Πιο συγκεκριμένα, το 336 μ.Χ., η Εκκλησία της Ρώμης και ο Πάπας Ιούλιος ανακήρυξε και επίσημα την 25η Δεκεμβρίου ως γενέθλια ημέρα του Χριστού. Στη συνέχεια, το 529 μ.Χ., ο Ιουστινιανός ανακήρυξε τα Χριστούγεννα ως επίσημη γιορτή.
Έκτοτε, γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα αυτήν την ημερομηνία. Φυσικά, με το πέρασμα των αιώνων, η γιορτή έχει πάρει κοσμικό χαρακτήρα για τους περισσότερους. Έχει διαμορφωθεί σαν οικογενειακή γιορτή, ημέρα χαράς, και ανταλλαγής δώρων.
Ασφαλώς, για την εξέλιξη της γιορτής, που επεκτείνεται συνεχώς, μεγάλο ρόλο παίζει και η εμπορικότητα του πνεύματος των Χριστουγέννων. Και όσο αυξάνεται η κατανάλωση, τόσο συνεχίζει να ευρύνεται η γιορτή με επίκεντρο την 25η Δεκεμβρίου.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου?
Αν θέλετε να μοιραστείτε την άποψή σας για το θέμα της ημερομηνίας των Χριστουγέννων, μπορείτε να μας γράψετε στα σχόλια.